venerdì 15 giugno 2007

discursu de su diretore de s'Unesco

Sa limba materna est pro cadaunu de nois unu tesoro de cui non podimus faghere a mancu. Cun issa namus sas primas paragulas e esprimimus totu sos pesamentos nostros. Dae cando naschimus sa limba materna est su mediu pro fraigare sa personalidade nostrae su basamentu chi nos at a sustennere pro cantu istamus vivos ma est peri su mediu cun cui imparamus a nos connoschere nois matessi ma fintzas s’istoria e sa cultura nostra e a nos cunfrontare cun sos ateros cumprende.nde.los e respeta.nde.los.
Sos ispetzialistas narant chi sa limba no est unu sistema tancadu e firmu ma naschit dae influentzias e interatziones chi si sut ammuntonadas cun su colare de su tempus e issu tenet importantzia manna meda pro sas limbas.Ed est cun su colare de su tempus chi una limba si arrichit cun su confrontu continuu cun sas ateras limbas. S’opositzione intra identidade e diversidades no est una eredidade de su passadu ma est unu istimulu pro su tempus bennidore, in ue s’universale e su locale depent esistere cun armonia e su cuncetu de limba materna depet esistere cun cussu de plurilinguismu. S’UNESCO si impegnat a promoghere su plurilinguismu in sos sistemas iscolasticos favorinde tres livellos de cumpetentzias limbisticas: cussu de sa limba materna o primaria, de una limba natzionale e de una limba de sa comunicatzione. Sa promotzione de sas diversidades linguisticas e culturales devet favorire in onzi modu sa comunicatzione intra sos populoe sa sas culturas. Su rispetu de s’identidade e diversidade e su dialogu intra issas sunt sos puntos de importantzia manna chi su plurilinguismu depet assumere comente puntos fundamentales de su protzetu suo.
S’UNESCO depet picare a terminu unu protzetu chidiat sa matessi dignidade a totu sa limbas, in modu prus forte sas limbas maternas promovende.nde s’impreu in totu sas situatziones de sa vida e in calesisiat ambitu culturale e sotziale. A dolu mannu si abbaidamus a su chi sutzedit oe in su mundu non abitzamus chi su plurilinguismu e su respetu de sas limbas est unu ideale e non sa realtade. Prus de sa midade de sas 6000 limbas chi oe si faeddant in su mundu sunt in perigulu, apena su 96% sunt faeddadas dae su 4% de sa popolazione de su mundu. In sas iscolas e in s’informatica si impreant solu su 4% de sas limbas chi esistintin su mundusu restu si impreant, a dolu mannu, bastante pagu. Pro sighire solu una chentina de limbas sunt impreadads in sos sistemas educativos e in su mundu digitalesunt peri a mancu de chentu. Sa situatzione chi depet fahgere pesare est sa e s’Africa, paise in ue si faeddant unu terzu de sas limbas de su mundu, custa limbas sunt pagu impreadas in s’amministratzione pubblica peri si sos africanos las impreant in sa vida de cada die e si la connoschet meda bene. Como s’Unione Africana, chi cunsiderat sa limba unu mediu bonu pro s’intregatzione de su continente africanu est lotende pro faghere in modu chi sa limba siat imprenda in s’amministratzione pubblicain sa giustizia e in sa cresia, promoghende politicas linguisticas chi respetent totu sas diversidades presentes. In custu s’UNESCO est acurtzu a totus apogiande politicas de custa casta chi respetent sas diferentes identidades de sas limbas e promogant su plurilinguismo. In occasione de sa Die Internazionale de sa Limba Materna ammentat a totu de sichire custu caminupro dare unu tempus bennidore bonu a totu sas limbas de su mundu.

Nessun commento: